Nizâmî; ilinin, soyunun ve içinde yetiştiği kültür muhitinin öz evladıdır. “Yunanlılar dünyaya Homeros’u, İranlılar Firdevsî’yi, İtalyalılar Virgil’i vermişlerse biz de Nizâmî’yi vermişiz.” diye övünen Azerbaycan Türkleri haklıdır. Evet, medeniyet tarihinde kendine çok şerefli yer kazandıran bu eşsiz evladına Azerbaycan bütün varlığıyla minnettardır. Bunun gibi eserlerinde bunca idealleştirilen Türklük de şüphesiz Türk Nizâmî’nin büyük adıyla övünür; onun yüksek ruhunu rahmet ve şükranla anar!

Klasik Türk-İslam şiirinin hem şekil hem de mana yönünden en başarılı şairlerinden kabul edilen Nizâmî-i Gencevî, kendisinden sonra yüzyıllarca süren bir etki yaratmıştır. Bu etkinin kaynağı, şairin kuvvetli lirizmi ve benzersiz söz ustalığına ilaveten sosyal konulara da kayıtsız kalmayarak topluma eserleriyle daha iyiye doğru yön gösterebilme kabiliyetidir. Dolayısıyla bu çok yönlü şair ve mütefekkiri her açıdan ele alabilmek meşakkatli ve oldukça fazla emek isteyen bir iştir. Azerbaycan Cumhuriyeti’nin kurucularından ve Türk fikir hayatının kıymetli aydınlarından Mehmed Emin Resûlzâde, ilk kez 1941 yılında yayımlanan Azerbaycan Şairi Nizâmî adlı eserinde bu büyük şairi; hayatı, eserleri, milliyeti, sanat prensipleri, fikrî kaynakları ve düşünce yapısıyla bir bütün olarak okuyucuya sunmuştur. Eserde, Nizâmî’nin yetiştiği coğrafya ve içinde bulunduğu muhitin İslam dünyasındaki önemi ve tarihi hakkında bilgi verilerek özellikle Türkçe-Farsça bağlamında şiir dili tartışmalarına da değiniliyor. Türk dünyasının hazinelerinden birinin kilidini açan bu eser, uzun bir süre sonra VakıfBank Kültür Yayınları aracılığıyla okuyucuyla yeniden buluşuyor.

Yazar Hakkında:

Mehmed Emin Resûlzâde

1884 yılında Bakü’ye bağlı Novhanı köyünde doğdu. İlk eğitimini babasından aldı, daha sonra Bakü’deki Rus-Türk Okulu’nda ve Bakü Teknik Okulu’nda okudu. Çarlık takibatından kurtulmak için Kaçar Devleti’ne giden Resûlzâde, 1911 yılında İstanbul’a geldi. Türk Yurdu ve Sırât-ı Müstakim gibi dergilerde makaleler yazdı. İstanbul’da bulunan Resûlzâde’nin direktifleriyle Ekim 1911 tarihinde Bakü’de Müsavat Partisi kuruldu. 1913 senesinde çıkarılan af kanunundan sonra Bakü’ye dönen Resûlzâde, partinin başına geçti. 28 Mayıs 1918 tarihinde Resûlzâde’nin başkanı olduğu Azerbaycan Millî Şurası, Azerbaycan’ın bağımsızlığını ilan etti. Bolşevik Rusya’nın Azerbaycan Cumhuriyeti’ni işgalinden sonra Resûlzâde, 35 sene muhacerette yaşadı; Türkiye, Polonya, Romanya ve Almanya gibi ülkelerde Azerbaycan’ın istiklal davasının önderliğini yaptı. 1947 senesinde Ankara’ya giden Resûlzâde, Millî Kütüphane’de çalıştı, Azerbaycan Kültür Derneği’nin fahri başkanı seçildi. 1955 senesinde Ankara’da vefat etti, Cebeci Asri mezarlığına defnedildi. Binden fazla makale yazan; Türkçe, Fransızca, Almanca, Lehçe ve Rusça kitapları neşredilen Resûlzâde’nin başlıca eserleri şunlardır: İhtilalci Sosyalizmin İflası ve Demokrasinin Geleceği (İstanbul, 1928); Panturanizm ve Kafkasya Problemi (Rusça, Paris, 1930); Azerbaycan İstiklal Uğrunda Mücadelede (Lehçe, Varşova 1938); Azerbaycan Kültür Gelenekleri (Ankara, 1949); Çağdaş Azerbaycan Edebiyatı (Ankara, 1950); Çağdaş Azerbaycan Tarihi (Ankara, 1951).